Rocznica II Pokoju Toruńskiego | www.torun.pl

545 lat temu, 19 października 1466 roku, podpisano w toruńskim Dworze Artusa Drugi Pokój Toruński. Zawarty między Polską a zakonem krzyżakackim, zakończył on wojnę trzynastoletnią. W 2011 roku, obchodzonym pod hasłem "Toruń miastem pokoju", szczególnie pamiętamy o tej ważnej rocznicy.

Dokument II Pokoju Toruńskiego był eksponowany
w lutym 2011 roku w Muzeum Okręgowym

Traktat pokojowy zawarto w mieście, które zasłynęło wiernością i pierwsze wzniosło sztandar powstania antykrzyżackiego. Toruń, w nagrodę za wierność i pomoc w prowadzeniu wojny, został obdarowany licznymi przywilejami królewskimi oraz 15 wsiami i folwarkami pokrzyżackimi (łączna powierzchnia majątków miejskich wynosiła ponad 30 tysięcy ha, podczas gdy przed wojną tylko 4,2 tysiąca ha); wszystkie wsie posiadał Toruń prawem szlacheckim, jakiego używały tylko stołeczne Kraków i Wilno (musiał, więc wystawiać zbrojny poczet na wojny, ale był wolny od podatków i kwaterunków); uzyskał też Toruń tytuł samodzielnego miasta królewskiego, prawo wysyłania posłów na sejm pruski, zwolnienie od opłat na rzecz króla, a jego samego reprezentował w mieście burgrabia, mianowany spośród przedstawianych przez Radę Miasta kandydata.

Uroczystego zaprzysiężenia i opieczętowania traktatu dokonał Kazimierz Jagiellończyk ze strony polskiej, a następnie wielki mistrz zakonu krzyżackiego Ludwig von Erlichshausen.

Zawarcie II Pokoju Toruńskiego na obrazie
Mariana Jaroczyńskiego, Muzeum Okręgowe w Toruniu

Upamiętnieniem zawarcia pokoju jest namalowany w latach 1870-1873 wielki obraz toruńskiego malarza Mariana Jaroczyńskiego, przedstawiający akt zawarcia ugody. Obraz ten można oglądać w Muzeum Okręgowym w Ratuszu Staromiejskim. Dla uczczenia 500. rocznicy zawarcia pokoju wybito okolicznościowy medal pamiątkowy.

W wyniku II Pokoju Toruńskiego:

• Każdy nowo obrany mistrz krzyżacki miał w ciągu sześciu miesięcy złożyć królowi polskiemu hołd lenny
• Wielki mistrz stawał się senatorem królewskim, zobowiązanym do uczestnictwa w radzie koronnej na wezwanie władcy polskiego z prawem udziału w elekcji nowego władcy włącznie
• Wielki mistrz miał obowiązek udzielenia pomocy zbrojnej Polsce i był ograniczony w sprawach polityki zagranicznej na rzecz króla polskiego
• Traktat zabraniał krzyżakom zabiegania o zwolnienie z przysięgi wierności, składanej królowi polskiemu i korzystania z ewentualnie udzielonego zwolnienia
• Skład zakonu, do połowy stanu miał być werbowany spośród poddanych Królestwa Polskiego tj. Korony i królewskiej części Prus
• Traktat zapewniał amnestię dla poddanych króla polskiego i zakonu
• Zapewniał swobodę kontaktów handlowych na terenach całych Prus
• Dokonano sekularyzacji biskupstwa chełmińskiego, poddając go zwierzchnictwu arcybiskupa gnieźnieńskiego, sekretarza królewskiego Wincentego Kiełbasy
• Biskupstwo pomezańskie nie uległo sekularyzacji ale zostało również oddane pod zwierzchnictwo - tym razem tylko dożywotnio - Wincentego Kiełbasy
• Traktat miał być potwierdzony przez papiestwo, które formalnie utrzymywało zwierzchnictwo nad Prusami.