W 83. rocznicę Zbrodni Pomorskiej

Poczty sztandarowe i honorowa warta wojskowa przy pomniku Ofiar Zbrodni Pomorskiej w Toruniu, fot. Lech Kamiński

W toruńskim Parku Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej uczczono 2 października 2022 r. ofiary hitlerowskich czystek wśród ludności dawnego województwa pomorskiego.

Uroczyste spotkanie zgromadziło parlamentarzystów, przedstawicieli samorządu miasta i województwa, kombatantów, duchownych, członków organizacji i stowarzyszeń oraz harcerzy, którzy przygotowali z tej okazji inscenizację historyczną. Obecni byli m.in. marszałek województwa Piotr Całbecki, poseł Arkadiusz Myrcha, Marta Jatczak – przewodnicząca Wojewódzkiej Rady Kombatanckiej, prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Jan Wyrowiński i prof. Mirosław Golon z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Miasto Toruń reprezentowali zastępca prezydenta Paweł Gulewski i wiceprzewodnicząca Rady Miasta Torunia Dagmara Tuszyńska. Swoją delegację na uroczystości mieli też żołnierze US Army stacjonujący w naszym regionie. W obecności pocztów sztandarowych i honorowej warty wojskowej złożono kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym pomordowanych przez hitlerowców mieszkańców Torunia i regionu.

Wojewódzki dzień pamięci ofiar zbrodni pomorskiej jest obchodzony co roku 2 października, w dniu urodzin doktora Józefa Bednarza, psychiatry i dyrektora szpitala psychiatrycznego w Świeciu w 1939 roku, który dobrowolnie poszedł na śmierć z pacjentami tej lecznicy. W tym roku mija 83. rocznica tego wydarzenia. Był on jedną z wielu ofiar ludobójczej akcji „odpolszczania” przez okupantów ziem polskich przyłączych do III Rzeszy.

Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej w Polsce, przede wszystkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Na terenie przedwojennego województwa pomorskiego liczbę ofiar, w tym kobiet i dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. W sposób zaplanowany i systematyczny Niemcy mordowali także chorych psychicznie i osoby niepełnosprawne intelektualnie. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności.

Toruński Park Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 powstał z inicjatywy samorządu województwa w 2018 r. Teren użyczyło i zagospodarowało miasto. Znajdujący się w jego centralnej części monument został zaprojektowany przez toruńskiego rzeźbiarza Zbigniewa Mikielewicza. Prosta bryła pomnika odwołuje się do wyobrażenia zburzonego przez pociski domu – wyrwa w białym kamieniu odsłania płytę z wyrytymi nazwami blisko 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji. W pomnik została wmurowana urna z ziemią pochodzącą z miejsc kaźni, zebraną przez harcerzy z ZHP i ZHR.

Fot. Lech Kamiński