14. rocznica śmierci prof. gen. E. Zawackiej

Na zdjęciu: grób gen. prof. Elżbiety Zawackiej, przy którym leżą biało-czerwone wiązanki kwiatów, po obu stronach grobu pełnią wartę żołnierze

10 stycznia 2023 r. mija 14. rocznica śmierci prof. gen. Elżbiety Zawackiej. Złożeniem kwiatów na grobie legendarnej Zo uczczono jej pamięć.

W dniu 14. rocznicy śmierci prof. gen. Elżbiety Zawackiej, 10 stycznia 2023 roku, przy jej grobie na cmentarzu św. Jerzego spotkali się przedstawiciele władz samorządowych, szkół i przedszkola, których jest patronką, Wojska Polskiego oraz Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej.

– Pamiętamy o tej, która walczyła o niepodległość naszego kraju, która potrafiła, będąc przecież kobietą, przeciwstawić się zbrojnemu atakowi tych, którzy chcieli zniszczyć naszą ojczyznę. Jak sama mówiła – najważniejsza jest prawda i dobro. Jak to jest aktualne i potrzebne w dzisiejszych czasach – mówił prezydent Michał Zaleski.

Prof. Elżbieta Zawacka (1909-2009) była rodowitą torunianką, żołnierzem, kurierką Armii Krajowej i jedną z dwóch Polek ze stopniem generała brygady. Pod pseudonimami "Zelma", "Sulica" i "Zo" wypełniła ponad sto niebywale trudnych misji kurierskich. Wielokrotnie nielegalnie przekraczała granice przenosząc wiadomości i meldunki. Do legendy przeszedł jej najsłynniejszy rajd poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię do Rządu RP w Londynie. To z tej misji powróciła do kraju jako "cichociemna", na własną prośbę skacząc na spadochronie do okupowanego kraju 10 września 1943 r. Pełniła funkcję zastępcy szefa "Zagrody" - Działu Łączności zagranicznej Oddziału V Sztabu Komendy Głównej AK. Po upadku powstania warszawskiego nadal działała w służbie Państwa Podziemnego u boku gen. Leopolda Okulickiego. Dostarczyła do Szwajcarii pierwsze szczegółowe meldunki o sytuacji w kraju po upadku powstania.

Po wojnie w 1951 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa i z 10-letnim wyrokiem osadzona w więzieniu. Wyszła na wolność w 1955 r. Powróciła, wciąż dyskryminowana, do pracy w szkole w Sierpcu i Toruniu. Po uzyskaniu doktoratu nauk humanistycznych w 1965 r., pracowała jako adiunkt, a po habilitacji (1973 r.) jako docent andragogiki Uniwersytetu Gdańskiego, skąd przeniosła się do rodzinnego Torunia, gdzie do 1978 r. była pracownikiem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Odznaczona m.in. Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Walecznych. Jej imię noszą w Toruniu Szkoła Podstawowa nr 27, Zespół Szkół Ekonomicznych, fundacja badająca dzieje Armii Krajowej i wojskowej służby Polek, Biblioteka Pedagogiczna, a także nowy most drogowy.

Fot. Lech Kamiński