Koszary Racławickie - granica kompromisu | www.torun.pl

Miejski Konserwator Zabytków w Toruniu - Lech Narębski odniósł się do publikacji w toruńskich Nowościach dotyczącej renowacji Koszar Racławickich i powstających obok budowli związanych z urządzaniem w tym miejscu hotelu.

Poniżej tekst przesłany do redakcji "Nowości":

Nadwiślańskie koszary obronne wybudowano w latach 1822-23, w okresie międzywojennym adaptowane dla potrzeb polskiej szkoły marynarki wojennej, po wojnie służyły jako internat szkolny. Mimo swoich wartości nie są chronione wpisem do rejestru zabytków. Znajdują się w granicach obszaru będącego pomnikiem historii i miejscem wpisanym na listę UNESCO. Posiadają podstawową dokumentację konserwatorską. Podczas prac wykonano dokumentację fotograficzną oraz pomiarową wewnętrznej konstrukcji drewnianej, przeprowadzono wyprzedzające badania archeologiczne.

Uzgodniony projekt przewiduje zachowanie bryły koszar oraz dobudowę nowej, zewnętrznej części recepcyjno-konferencyjnej, usytuowanej w sposób nie ingerujący w panoramę miasta od strony Wisły i odsuniętej od Krzywej Wieży. Kilka kolejnych jego wersji było konsultowanych przez zaproszonych ekspertów (w tym architektów o dorobku międzynarodowym), a ich uwagi znalazły odzwierciedlenie w projekcie. Autorem realizowanej architektury jest uznany w kraju zespół projektowy.

Krytyczny problem przysłaniania dolnej partii Krzywej Wieży został zadowalająco rozwiązany poprzez powiększenie przestrzeni między linią murów obronnych a częścią recepcyjną hotelu, dzięki odsunięciu północnej elewacji projektowanej budowli. Krzywa Wieża zachowuje w tym kontekście rolę dominanty, a materiałowo-estetyczne rozwiązanie zachodniej elewacji wpasowuje się w historyczne otoczenie.

"betonowy bunkier"
Powstający obecnie betonowy szkielet, to konstrukcja części recepcyjno-konferencyjnej hotelu. Analogiczną konstrukcję ma gmach Centrum Sztuki Współczesnej, znacznie większy w skali, położony na północnej granicy Starówki. Jego wygląd ‘w stanie surowym’ również wzbudzał kontrowersje i krytykę. Ocena estetyki budowli, która dopiero powstaje, nie jest obiektywnie możliwa.

"wypruto"
Pierwotna funkcja koszar obronnych narzuciła układ wnętrz, gdzie 1/3 powierzchni na piętrach stanowiła korytarz komunikacyjno-bojowy, a 1 z 4 kondygnacji była wypełniona piaskiem (tzw "bombo-odporna"). Zgoda konserwatora na usunięcie pierwotnej konstrukcji i zmianę układu wnętrz umożliwiła podjęcie procesu inwestycyjnego, w budynku od lat ulegającym postępującej destrukcji. Została wydana pod warunkiem wyeksponowania jej elementów we wnętrzach centralnej części budynku, co zostało wykonane.

"zasłania, psuje panoramę"
Piękna panorama miasta w widoku z Kępy Bazarowej jest po stronie wschodniej zamknięta masywem Koszar Racławickich, które zasłaniają nowobudowaną część hotelu.

Przebicie muru fortecznego między mostem drogowym a koszarami (Ślimak Getyński), wytworzyło wgląd na Krzywą Wieżę z Bulwaru, która od tej strony, do lat 70 XX wieku, praktycznie nie była widoczna. Nowa budowla w widoku z Bulwaru przesłania dolną część Krzywej Wieży, została natomiast odsunięta od wieży i muru obronnego, aby pozostawić tam dystans wolnej przestrzeni. Dlatego też nie występują zagrożenia dla Krzywej Wieży, np. z powodu ewentualnych ruchów gruntu. Stabilność Krzywej Wieży została potwierdzona przez kontrolny pomiar geodezyjny w ub. roku, takie pomiary będą powtarzane.

"skreślenie z listy UNESCO"
W ubiegłym roku media alarmowały, że z powodu wielkich inwestycji planowanych na "Jordankach" Toruń może zostać skreślony z listy. Z ekspertyzy, jaką w związku z tym wykonano (na zamówienie inwestora) wynika, że "…duże kubaturowo obiekty reprezentacyjne o prestiżowych funkcjach (…) mogą poszukiwać dla siebie lokalizacji". Konsultantem tej ekspertyzy jest prof. Tajchman.

Rolą konserwatora jest znalezienie kompromisu miedzy środowiskami architektów, którzy pragną dodać swoje dzieła do historycznych, a konserwatorów, którzy chcą zachować zabytki nawet w formie ruiny. Jest on z jednej strony krytykowany przez architektów za "konserwatyzm", z drugiej przez konserwatorów za zgodę dla nowych funkcji, która w tym wypadku ocaliła wartościowy budynek.

/-/ Lech Narębski
Miejski Konserwator Zabytków