1 maja 2008 r. w Toruniu rozpoczął się XV Festiwal Muzyki i Sztuki Krajów Bałtyckich Probaltica. Podczas 12 koncertów wystąpi 500 artystów z 7 państw. Rozstrzygnięty też będzie Ogólnopolski Konkurs Kompozytorski poświęcony twórczości Zbigniewa Herberta.
Agnieszka Olszewska i Polsko-Litewska Orkiestra Kameralna
- Historia Probatiki to prawie piętnaście lat zmagań pomiędzy nurtem apollińskim i dionizyjskim w kulturze krajów bałtyckich. Któż doskonalej oddał ten bój niż Zbigniew Herbert w utworze "Apollo i Marsjasz"? Nie było więc lepszej myśli przewodniej dla tegorocznej Probaltiki, w ramach której odbywa się konkurs kompozytorski poświęcony twórczości wielkiego poety – pisze na stronie festiwalu jego dyrektor Henryk Giza.
Jak co roku festiwal będzie okazją do poznania twórców muzyki z krajów położonych w basenie Morza Bałtyckiego, zabrzmią utwory niemal wszystkich okresów. Podczas wielu koncertów grać będą ze sobą muzycy z różnych krajów.
Burzą oklasków została przyjęta inaugurująca Probaltikę 1 maja Orkiestra Symfoniczna Fiharmonii w Kaliningradzie z młodym pianistą Sergiejem Markinem. 2 maja zaprezentowali się z kolei muzycy Gotlands Blasarkvintett i Nordic Wind Quintet ze Szwecji, wykonując utwory rodzimych i francuskich kompozytorów.
Prawdziwie wiedeński klimat zapanował na toruńskim Rynku Staromiejskim 3 maja, gdy z okazji Święta Konstytucji w plenerze zagrała Litewsko-Polska Orkiestra Kameralna wraz z toruńskimi solistami: Agnieszką Olszewską (sopran) i Wiesławem Raczkowskim (tenor). Dyrygował Donatas Katkus z Litwy. Dwie godziny później w Dworze Artusa ten sam dyrygent poprowadził Orkiestrę Kameralną Św. Krzysztofa z Wilna, która zagrała wraz ze skrzypaczką Ingridą Rupaite.
Wydarzeniem festiwalu są zawsze koncerty Europejskiej Orkiestry Symfonicznej Probaltica, złożonej z muzyków z siedmiu państw, których poprowadzi łotewski dyrygent Imants Resnis. Jako solista wystąpi duński skrzypek Mikkel Futtrup. Wyjątkową atrakcją będzie zapewne możliwość posłuchania 40-osobowej orkiestry z Rygi grającej na koklach. Ciekawie zapowiada się również koncert estońskiego Orthodox Sacred Music Choir, który wykona Kanon Pokajanen oraz dzieła muzyki cerkiewnej.
Nie zabraknie oczywiście na festiwalu prezentacji polskich. 11 maja skrzypkowi Piotrowi Pławnerowi towarzyszyć będzie Toruńska Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Mieczysława Jacka Błaszczyka. 14 maja Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej wystąpi wraz ze szwedzkimi pianistami Rebeccą Barham i Patrikiem Jablonskim. Całością dyrygować będzie brat pianisty Peter. Atrakcją z pewnością będzie występ Scholares Minores Pro Musica Antiqua z Poniatowej. Zespół 10 maja zaprezentuje nie tylko muzykę i śpiew, ale również taniec epoki renesansu.
Co roku gościem festiwalu jest wybitny kompozytor i dyrygent Krzysztof Penderecki. W tym roku jego obecność ma charakter szczególny, ponieważ twórca obchodzi 75. urodziny, co świetnie wpisuje się również w obchody 775. rocznicy lokacji Torunia. 2008 rok to także 55-lecie pracy artystycznej Krzysztofa Pendereckiego. Podczas koncertu Prezydenckiego, który odbędzie się 15 maja w Kościele p.w. Ducha Świętego, Orkiestra Symfoniczna i Chór Teatru Wielkiego w Warszawie, wraz z solistami, wykonają VIII Symfonię Pieśni Przemijania Krzysztofa Pendereckiego.
Na zakończenie festiwalu, 20 maja odbędzie się koncert laureatów i rozstrzygnięcie Ogólnopolskiego Konkursu Kompozytorskiego poświęconego twórczości Zbigniewa Herberta. Napłynęło na niego kilkadziesiąt utworów. Nagrodzone zostaną zarejestrowane przez Polskie Radio i wydane w formie albumu. Zadaniem uczestników konkursu było napisanie pieśni do jednego z wierszy autora lub utworu inspirowanego jednym z tych wierszy.
Na większość koncertów obowiązują bezpłatne wejściówki, które odbierać można w kasie Ratusza Staromiejskiego oraz Dworu Artusa. Na część muzycznych wydarzeń sprzedawane będą cegiełki, z których dochód przeznaczony zostanie na szczytne cele.
Ważnym elementem festiwalu są również wystawy. W związku z tym, że występujących łączy wspólne morze, ekspozycja w Dworze Artusa nosić będzie tytuł „Na wodnym szlaku”. Złożą się na nią obrazy H. Baranowskiego, I. Boreckiej-Kwiecień, A. Lipniewskiego, M. Langowskiego, P. Olbrychowskiego i A. Orlińskiego. Ponadto pokazane zostaną fotogramy „Lodołamacze. Ocalić od zapomnienia” Cezarego Jakubowskiego, prace Jarosława Wróbla „Okręt z okładki” oraz modele statków pływających na morskich i wiślanych szlakach od czasów lokacji Torunia po schyłek XX w.