Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939

Na skwerze przy ul. Uniwersyteckiej został odsłonięty uroczyście Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939. Wydarzenie poprzedziła msza św. w bazylice katedralnej śś. Janów.

W uroczystości odsłonięcia pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 w dniu 6 października 2018 roku wzięli udział parlamentarzyści, przedstawiciele jednostek samorządowych z terenu województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego, żołnierze, harcerze, duchowieństwo. Jednak najważniejszymi osobami, które przybyły tego dnia do Torunia, byli potomkowie ofiar tych strasznych wydarzeń. Dla nich, jak wspominały podzas uroczystości córka i prawnuczka rozstrzelanych w 1939 roku, jest to symbol pamięci o tysiącach ofiar, pamięci, która przetrwa wśród kolejnych pokoleń. Przedstawiciele rodzin zapalili również znicz wykonany z wosku zebranego na terenie przedwojennego województwa pomorskiego.

- Odtąd to miejsce spoglądające na toruńską starówkę staje się miejscem pamięci o tysiącach zamordowanych bezbronnych mieszkańców dawnego województwa pomorskiego. Jesteśmy im winni tę pamięć. Zostali oni skazani na śmierć z jednego powodu – że byli Polakami i swojej ojczyźnie służyli – powiedział marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki. Swoje słowa do zebranych skierował także w liście prezydent RP Andrzej Duda.

Ważną rolę w uroczystości odegrali harcerze z ZHP i ZHR z obu województw. To oni przez kilka miesięcy poprzedzających odsłonięcie pomnika zbierali ziemię w miejscach kaźni, by dziś złożyć ją, kolejno, do jednej, wspólnej urny. Została on następnie wmurowana w pomnik. Temu symbolicznemu momentowi towarzyszyło bicie dzwonu Tuba Dei z wieży bazyliki katedralnej.

Podczas uroczystości Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej z Bydgoszczy oraz chór żeński Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego wykonał utwór „Lacrimosa nr 2”, który specjalnie na tę okazję skomponował Krzysztof Penderecki.

Pomnik, wykonany według projektu Zbigniewa Mikielewicza, upamiętnia ponad 30 tys. cywilów zamordowanych przez hitlerowców na ziemiach pomorskich w 1939 roku. Zamysłem twórcy było, aby monument przypominał rozstrzelany dom – składa się z bryły z białego kamienia z dużą wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami ponad 400 miejscowości położonych w dawnym województwie pomorskim, w których Niemcy dokonywali egzekucji. Obok znajduje się tablica z informacją historyczną i fragmentem wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Dodatkowo na terenie skweru znajdują się inne mniejsze formy kamienne upamiętniające ofiary i miejsca kaźni.

Fot. Adam Zakrzewski