Medale dla krzewicieli tradycji kopernikańskiej | www.torun.pl

16 lutego 2023 r. w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego odbyła się 51. uroczysta sesja Rady Miasta Torunia, zorganizowana z okazji obchodów 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. - Do końca życia podpisywał się jako „Nicolaus Copernicus Thorunensis”. Ten znak rodzinnej i toruńskiej tożsamości został umieszczony zarówno na stronie tytułowej przełomowego dzieła „De revolutionibus”, jak i potem przez potomnych na cokole pomnika astronoma z toruńskiego Rynku Staromiejskiego - powiedział prezydent Torunia Michał Zaleski.

Po wprowadzeniu przez poczet sztandarowy chorągwi miasta, odegrany został hejnał Torunia. Uroczystą Sesję Rady Miasta otworzył przewodniczący Rady Miasta prof. Marcin Czyżniewski, który odczytał okolicznościowy list od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Prezydent objął patronat honorowy nad obchodami 550. Rocznicy Urodzin Mikołaja Kopernika w Toruniu. Następnie przewodniczący przypomniał o dwóch odrębnych uchwałach Senatu i Sejmu RP upamiętniających Mikołaja Kopernika. Podobne uchwały przyjęły także Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Rada Miasta Torunia.

W uroczystości udział wzięli m.in.: parlamentarzyści - Iwona Michałek, Robert Kwiatkowski, Tomasz Lenz, Arkadiusz Myrcha i Ryszard Bober, wojewoda kujawsko-pomorski Mikołaj Bogdanowicz, członek zarządu województwa kujawsko-pomorskiego Sławomir Kopyść, przewodnicząca Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego Elżbieta Piniewska, starosta powiatu toruńskiego Marek Olszewski, samorządowcy z miast kopernikańskich - prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz, burmistrz Malborka Marek Charzewski, zastępca burmistrza Malborka Jan Tadeusz Wilk, przewodniczący Rady Miasta Włocławka Piotr Kowal, sekretarz Chełmna Maria Pałucka, dyrektor Wydziału Kultury i Sportu Urzędu Miejskiego w Grudziądzu Michał Czepek, ks. biskup Andrzej Suski wraz z przedstawicielami duchowieństwa, konsul honorowy Republiki Peru dr Stanisław Rakowicz, konsul honorowy Mołdawii Jan Mrozowski, konsul honorowy Tunezji Lotfi Mansour, a także przedstawiciele uczelni wyższych i służb mundurowych.

- Dzisiejszą uroczystą sesją Rady Miasta chcemy uczcić pamięć wielkiego torunianina, wyrazić dumę, że łączy nas ta wyjątkowa przestrzeń, z którą sami związaliśmy swoje życie, oddać szacunek rewolucyjnemu dziełu, które zmieniło widzenie świata i sposób poznawania jego praw, wreszcie podkreślić, że traktujemy przesłanie Mikołaja Kopernika, wynikające z jego życia i dzieła, jako ponadczasowe i niezmiennie aktualne - podkreślił w swoim przemówieniu prof. Marcin Czyżniewski. - Znaczenie Mikołaja Kopernika wynika w oczywisty sposób z jego największego dzieła, będącego zarazem jednym z największych przejawów ludzkiego geniuszu w całej historii cywilizacji. Mikołaj Kopernik podejmował liczne działania na rzecz swojego otoczenia, z których każde zasługuje na pamięć i szacunek, zachował głęboką lojalność wobec swojej ojczyzny, zwłaszcza tej małej, której poświecił większość swojego życia, był wzorem cnót i wartości cennych także w naszych czasach. Cieszył się szacunkiem współczesnych nie jako wielki astronom, lecz jako prawy i sumienny człowiek.

Rocznicową opowieść o Mikołaju Koperniku przewodniczący Rady Miasta oparł na postaci sądzonego właśnie przez dyktaturę Łukaszenki Andrzeja Poczobuta. Ten białoruski opozycjonista i działacz polonijny powiedział kiedyś: "człowiek nie wybiera w jakim czasie żyje, ale może wybrać jak w tym czasie żyć". - Kopernik, poza wszystkimi swoimi osiągnięciami, pokazuje nam jak odczytywać znaki czasów i odpowiadać na wyzwania, które niosą. Można przejść przez życie nie dostrzegając wymogów epoki, być może czasem będzie to nawet życie spokojniejsze i bezpieczniejsze. Trudno jednak takim życiem zapisać się w pamięci potomnych, a nawet współczesnych, takie życie nie przyczyni się do postępu - zaznaczył prof. Czyżniewski.

Na karcie tytułowej swojego największego dzieła wybitny astronom podpisał się „Mikołaj Kopernik torunianin”. To najlepszy dowód na to, że doceniał atmosferę domu rodzinnego i przekazane mu wartości oraz nauki w procesie poznawania i rozumienia świata. W toruńskiej szkole parafialnej nauczył się czytania, pisania i liczenia, posiadł znajomość łaciny, podstaw arytmetyki i innych nauk, być może po raz pierwszy zetknął się z astronomią. Rodzinny dom przekazał mu wartości kultury mieszczańskiej, a rodzinne miasto najważniejsze cechy umysłowości pruskiej końca XV wieku, o której profesor Karol Górski pisał, że była przepełniona dążeniem do wolności i umiłowaniem pokoju.

- Chcemy uhonorować najsławniejszego obywatela w dziejach naszego miasta i jednocześnie polskiego uczonego, który odmienił życie cywilizacji. Całoroczne uroczystości kopernikańskie mają swoje dostojne uzasadnienia i inspiracje. Najważniejsze z nich dotyczą oczywiście samego Kopernika: przyszły astronom urodził się bowiem w Toruniu dokładnie 19 lutego 1473 roku w rodzinie kupca Mikołaja Kopernika i jego żony Barbary Watzenrode. W Toruniu spędził swoje dzieciństwo, ukończył uznaną szkołę parafialną przy Świętych Janach i stąd wyruszył w wielki świat, mając zaledwie 18 lat - powiedział prezydent Torunia Michał Zaleski. - Tradycja kopernikańska kształtowała i wciąż kształtuje potencjał i wizerunek Torunia, o którym z dumą mówimy, że to miasto Mikołaja Kopernika. W toruńskiej przestrzeni Kopernik jest wszędzie: w edukacji uniwersyteckiej, badaniach naukowych, ochronie zdrowia, integracji środowiska studenckiego, oświacie szkolnej i wychowaniu przedszkolaków, międzynarodowych turniejach sportowych, tradycjach ruchu harcerskiego,  w biznesie i tradycji piernikarskiej, handlu i gastronomii, ruchu przewodnickim i hotelarstwie, przewozach taksówkarskich,  a także w działalności samorządu miejskiego, spółdzielczości mieszkaniowej i bankowej. 

Prezydent Torunia Michał Zaleski wymienił najważniejsze wydarzenia obchodów Roku Kopernikańskiego. Podkreślił, że w Toruniu doskonale wiemy o tym, iż Kopernik jest gwiazdą pierwszej wielkości oraz najważniejszym znakiem rozpoznawczym naszego miasta. Dzieje się tak być może dlatego, że jego życie i tzw. przełom kopernikański ucieleśniają nigdy nieprzemijający wzorzec ludzkiego życia: bardzo mocno związany z lokalnymi środowiskami, a jednocześnie wpływający w dosłownym sensie na losy nauki i ludzkiego poznania na całym świecie. Oczywiście można tu dodać jeszcze powab kopernikańskiego i dobrze odczytanego nieba, które nadało Kopernikowi przywilej mędrca potrafiącego wstrzymać Słońce i poruszyć Ziemię.

Okolicznościowe przemówienie wygłosił także wojewoda Mikołaj Bogdanowicz. Przewodniczący Rady Miasta odczytał ponadto okolicznościowe listy nadesłane m.in. przez prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego oraz prezydenta Bydgoszczy Rafała Bruskiego.

Pamiątkowym medalem wybitym specjalnie z okazji obchodów Roku Mikołaja Kopernika uhonorowane zostały osoby i instytucje życia publicznego szczególnie zasłużone w Toruniu, w Polsce i w świecie dla zachowania tradycji kopernikańskiej. Medal został zaprojektowany przez profesor Alicję Majewską: toruńską mistrzynię medalierstwa oraz obiektu rzeźbiarskiego, związaną z Wydziałem Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Na awersie medalu znajdują się: napis „Mikołaj Kopernik”, portret astronoma, zarys kręgów planetarnych z Ziemią oraz daty „1473-2023”. Na rewersie umieszczono: personifikowane Słońce ponad panoramą toruńskiej starówki, napisy „Toruń” oraz „550”, a także kręgi planetarne z Merkurym, Wenus i Ziemią.

Medal otrzymali naukowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu: 

• prof. Teresa Borawska, znawczyni czasów Kopernika, szefowa Pracowni Kopernikańskiej UMK i autorka wielu prac poświęconych kulturze średniowiecza oraz czasów nowożytnych Pomorza i Warmii ze szczególnym uwzględnieniem środowiska Kopernika oraz recepcji jego teorii. Jest autorką rozprawy habilitacyjnej „Życie umysłowe na Warmii w czasach Mikołaja Kopernika”, a także współautorką obszernej monografii „Mikołaj Kopernik i jego świat. Środowisko. Przyjaciele. Echa wielkiego odkrycia”, która w 2015 r. została uznana przez Kapitułę Nagrody im. Jana Jędrzejewicza za najlepszą polskojęzyczną książkę poświęconą historii nauki i techniki
• prof. Janusz Małłek, wybitny toruński historyk, znawca dziejów Prus Książęcych i Królewskich, pierwszy dziekan Wydziału Nauk Historycznych UMK, na którym podejmowano liczne i znaczące badania okołokopernikańskie, a także autor wymownej rozprawy „Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu” oraz naukowiec, którego oficjalna i życiowa bibliografia zawiera 550 pozycji (książki, artykuły i recenzje)
• prof. Krzysztof Mikulski, przewodniczący Rady Programowej portalu naukowego Nicolaus Copernicus Thorunensis, wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, prezes Towarzystwa Miłośników Torunia, a także autor cenionej rozprawy habilitacyjnej „Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku”, czy opracowania „Mikołaj Kopernik − środowisko społeczne, pochodzenie i młodość”.

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika,
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska,
• Specjalistyczny Szpital Miejski im. Mikołaja Kopernika,
• Spółdzielnia Mieszkaniowa "Kopernik"
• ,Fabryka Cukiernicza „Kopernik”.

W trakcie sesji odbyła się prezentacja walorów filatelistycznych wydanych przez Pocztę Polską. Poczta uświetniła 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika wydając dwa okolicznościowe znaczki oraz kopertę z nadrukowanym znakiem pocztowym. Następnie wykład wygłosił Wojciech Orliński, autor książki „Kopernik. Rewolucje". Publikacja jest określana przez wydawcę jako rewolucyjna biografia Mikołaja Kopernika, brawurowa opowieść o naukowym przewrocie wszechczasów.

Ponadto, krótki koncert Fryderyk Chopin – Scherzo cis-moll op.30, Etiuda h-moll op. 25 nr 10  zagrał Denis Orkiszewski - uczeń klasy VI Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II stopnia, laureat wielu konkursów muzycznych ogólnopolskich i międzynarodowych, który występował wcześniej m. in. w słynnej Carnegie w Hall w Nowym Jorku.

Zdj. Sławomir Kowalski