Pamięci ofiar "Szmalcówki" | www.torun.pl

Na postumencie z betonu i cegieł przed budynkiem Toruńskich Zakładów Urządzeń Młyńskich "Spomasz" przy ul. Grudziądzkiej 124 została zawieszona nowa tablica upamiętniająca ofiary dawnego obozu „Szmalcówka”, w którym Niemcy zamordowali 1000 osób.

Obóz hitlerowski został założony przez Niemców w czasie II wojny światowej na terenie dawnej fabryki smalcu, stąd jego zwyczajowa nazwa "Szmalcówka". Od listopada 1940 r. do lipca 1943 r. przewinęło się przez niego kilkanaście tysięcy osób - Polaków z Pomorza, których majątki zajmowali Niemcy. Ten fakt upamiętniła wykonana w 1976 r. tablica zaprojektowana przez rzeźbiarkę Marię Hoffmann-Popielewską, na której umieszczono napis: "Tu zginęło za sprawę niepodległej Polski w latach 1939-1945 z rak hitlerowskich siepaczy 397 dzieci, 802 kobiet i mężczyzn. Cześć ich pamięci."

Miejski Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa zdecydował, że skromną informacyjnie i archaiczną w formie językowej tablicę należy wymienić na nową. Był to także jeden z postulatów zgłoszonych przez mieszkańców Torunia na tegorocznych spotkaniach z prezydentem Michałem Zaleskim.

Nową tablicę przygotowała firma "USKOM". Widnieje na niej napis: "W tym miejscu w latach 1940-1943 był niemiecki obóz przesiedleńczy dla Polaków z Torunia i okolic Umwandererzenrallager - Thorn zwany „Szmalcówką”. Przez obóz przeszło blisko 12 tys. osób, zmarło ok. 1000 osób, w tym ok. 400 dzieci i niemowląt. Pochowani są na pobliskim cmentarzu przy ul. Grudziądzkiej 141." 

Koszt wykonania tablicy - 2300 zł - sfinansowało miasto. Na pomniku planowane jest także umieszczenie szklanej tablicy informacyjnej w trzech wersjach językowych - podobnej do tych, które od kilku lat są umieszczone na toruńskich obiektach zabytkowych.