Rozmowa o kosmowizjach | www.torun.pl

Świat jest cudowny. Ludzie tego często nie dostrzegają, bo patrzą na niego ze zbyt bliska – udowadniał ks.  prof. Juan Luis Lorda z Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie podczas piątego wykładu z cyklu Dysput Nawarryjskich w Toruniu.

Wykład jednego z najpopularniejszych i cenionych współczesnych teologów, publicystów i wykładowców hiszpańskich - "Ile istnieje kosmowizji, czy tylko chrześcijańska?" - odbył się w Toruniu wieczorem 18 marca 2010 r. w Collegium Maximum UMK. Był częścią kilkudniowego pobytu ks. Luisa Lordy w Toruniu i naszym regionie. Poza wykładem miał on okazję spotkać się m.in. ze studentami teologii z UMK, był również gościem w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej oraz w Ośrodku Chopinowskim w Szafarni. Przywołanym przez ks. profesora kontekstem jego wizyty w Toruniu były wspólne starania Torunia i Pampeluny o zdobycie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 r., których częścią – zgodnie z zamysłem organizatorów – są również Dysputy Nawarryjskie. Słuchaczem toruńskiego wykładu ks. prof. Lordy był m.in. wiceprezydent Torunia Zbigniew Fiderewicz, który przekazał wykładowcy zestaw toruńskich pierników oraz album promocyjny o naszym mieście.

Wykład został wygłoszony po hiszpańsku i był tłumaczony na język polski. Wstęp dla wszystkich zainteresowanych – jak na wszystkie wykłady nawarryjskie – był wolny. W ramach wykładu słuchacze mogli kupić książki ks. prof. Lordy, wydane w limitowanej edycji z okazji Dysput Nawarryjskich: Być chrześcijaninem oraz Moralność - sztuka życia.

O wykładzie

Toruński wykład ks. prof. Lordy dotyczył problematyki teologicznej i filozoficznej, ale przywoływał również konteksty bliskie fizyce, biologii czy matematyce. Był poświęcony czterem podstawowym kosmowizjom obecnym w kulturze Zachodu: materializmowi, naturalizmowi witalistycznemu, panteizmowi duchowemu oraz personalizmowi chrześcijańskiemu. - Jeśli rozszerzylibyśmy naszą analizę na cały świat, musielibyśmy wziąć pod uwagę także inne kosmowizje, zwłaszcza te, które bazują na islamie, choć mimo to w dużej części zależą one od objawienia judeochrześcijańskiego. Ograniczyliśmy się jednak do tego, co ważne i aktualne w naszej kulturze – zaznaczył ks. Lorda. Zauważył, że dwie pierwsze kosmowizje przedstawiane są dzisiaj jako ekspresje naukowości, natomiast kolejne dwie mają charakter religijny: pierwsza jest nieosobowa, druga zaś osobowa.
I tak w kosmowizji materialistycznej punktem wyjścia są partykuły subatomowe, które wchodzą w skład atomów i molekuł, tak jak to opisuje fizyka. Materialiści  postrzegają wszystko z perspektywy niektórych własności materii. Niewątpliwie są bliscy prawdy, twierdząc, że wszystko to, co jest widzialne, jest złożone z tego samego. Natomiast stają się redukcjonistami, gdy uważają, że cała rzeczywistość jest tylko skomplikowanym złożeniem materialnym – ocenił prof. Lorda. Druga kosmowizja jest natomiast bardzo stara, bo zawsze obecna w historii ludzkości. Jej punkt odniesienia to fenomen życia, zwłaszcza impulsów życiowych. Postrzega świat jako coś żywego i znajdującego się w ruchu – sprecyzował wykładowca. Dodał, że niewątpliwie różne witalizmy wyrażają wiele prawd: jedność natury, żywiołowość sił naturalnych i ważność tajemnicy ewolucji. Są jednak redukcjonistyczne, gdy twierdzą, że we wszechświecie istnieją jedynie ślepe siły witalne.  Obie kosmowizje profesor nazwał "smutnymi", bo przecież są one nieludzkie. Obok nich istnieje inny sposób, bardzo starożytny, postrzegania wszechświata, który pochodzi od religii wschodnich. Jest obecny w hinduizmie i w sposób niemal filozoficzny charakteryzuje buddyzm i taoizm. Podstawowym doświadczeniem związanych z nimi kosmowizji jest penetracja głębokiej świadomości. Natomiast czwarta koncepcja - kosmowizja chrześcijańska - nie bazuje bezpośrednio na doświadczeniu, lecz na objawieniu Boga, które się dokonuje. Pozostaje głęboko spójna z wszechświatem osobowym, który uznajemy za jeden z największych skarbów Zachodu. Powinno się ją przedstawiać jako pełnię tego, co w innych miejscach jest jedynie cząstkowe. Chrześcijaństwo jako wiara religijna jest zdolne do przyjęcia tego, co prawdziwe w innych kosmowizjach i innych częściowych wizjach rzeczywistości – podsumował wykładowca.

Dysputy Nawarryjskie

Jest to inicjatywa środowisk uniwersyteckich z Torunia i Pampeluny. Pomysłodawcami wydarzenia są ze strony hiszpańskiej  rektor Uniwersytetu Nawarry profesor Angel Jose Gomez Montoro i konsul honorowy RP w Pampelunie Angel Tellechea Goyena, a ze strony polskiej ks. dr Piotr Roszak ze Stowarzyszenia Absolwentów Uniwersytetu Nawarry, mecenas kontaktów polsko-hiszpańskich Piotr Paweł Orłowski oraz dyrektor Ośrodka Chopinowskiego w Szafarni Agnieszka Brzezińska. Toruńskie Dysputy odbywają się pod wspólnym patronatem honorowym rektorów Uniwersytetu Nawarry profesor Angela Jose Gomeza Montoro oraz UMK prof. Andrzeja Radzimińskiego, a także marszałka województwa kujawsko-pomorskiego Piotra Całbeckiego, prezydenta Torunia Michała Zaleskiego i księdza biskupa Andrzeja Suskiego.

Ks. prof. Juan Luis Lorda

Profesor teologii dogmatycznej i filozofii (antropologia i etyka) Uniwersytetu Nawarryjskiego w Pampelunie, ale również inżynier przemysłowy; znany publicysta i eseista hiszpański; członek grupy badawczej "Nauka, rozum, wiara" (CRYF), członek Rady Katechetycznej przy Konferencji Episkopatu Hiszpanii. Często publikuje w wielu znakomitych dziennikach i czasopismach hiszpańskich poświęconych kulturze; wielokrotnie gościł z wykładami w wielu krajach całego świata. Posiada na swym koncie liczne i tłumaczone na wiele języków publikacje z zakresu personalizmu i filozofii chrześcijańskiej. Na język polski zostały przetłumaczone: Moralność – sztuka życia (Fronda 1999), Być chrześcijaninem (Apostolicum, 2005).