W hołdzie generałowi Józefowi Hallerowi

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej z okazji 90-lecia pobytu gen. Józefa Hallera na Rybakach odbyło się 14 października 2018 roku w Toruniu. W uroczystości wziął udział prezydent Torunia Michał Zaleski.

- Generał Józef Haller to postać, która w Toruniu zawsze budziła emocje tych, którzy pragnęli, aby Polska była niepodległa, wyzwolona, aby po latach zaborów uzyskała swoją państwowość. To Błękitna Armia generała Hallera wyzwoliła nasze miasto – powiedział prezydent Torunia Michał Zaleski.

- Szanowni Państwo, to szczególny rok w historii Polski – 100-lecie odzyskania niepodległości. Bardzo dziękuję, że jesteśmy tutaj razem, aby przypomnieć kogoś dla kogo Bóg, honor i ojczyzna były wyzwaniami najważniejszymi i najwyższymi. Jestem przekonany, że pamięć o generale Hallerze, Honorowym Obywatelu Torunia pozostanie w naszych sercach na stałe – dodał.

W wydarzeniu wzięli udział m.in. radni, przedstawiciele wojska, harcerze, uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 31 im. gen. Józefa Hallera oraz mieszkańcy Bydgoskiego Przedmieścia.

Honorowy Obywatel Torunia gen. Józef Haller (1873-1960) jest jednym z bohaterów toruńskiej niepodległości. Do historii przeszły jego słowa wypowiedziane 80 lat temu do mieszkańców przywróconego II Rzeczypospolitej Torunia: Serdeczne dzięki wam od wojska polskiego za świetne powitanie, które wskazuje, że tu była, jest i będzie tylko Polska, że jesteście gotowi do spełnienia wszystkich obowiązków narodowych i do ofiar dla dobra odrodzonej Polski.

Podczas I wojny światowej służył najpierw w armii austriackiej, następnie został dowódcą II Brygady Legionów. W 1918 r. na czele Polskiego Korpusu Posiłkowego przy armii austriackiej, przedostał się na stronę rosyjską. Po wyjeździe do Francji stworzył tam słynną "Błękitną Armię". Razem z nią powrócił do kraju w 1919 r. i walczył na froncie ukraińskim. Dowodził także wojskami Frontu Pomorskiego, którego oddziały wkroczyły do Torunia 18 stycznia 1920 r. W wojnie polsko-bolszewickiej mianowany dowódcą Armii Ochotniczej. Pełnił funkcję Generalnego Inspektora Armii. W latach 1920-1927 poseł na Sejm. Związany ze środowiskami prawicowymi uznawany był za politycznego przeciwnika marszałka Piłsudskiego. Po przewrocie majowym przeniesiony w stan spoczynku. Cieszył się dużą popularnością szczególnie w Wielkopolsce i na Pomorzu.

Tytuł Honorowego Obywatela Torunia odebrał 18 stycznia 1921 r., w rocznicę wkroczenia do miasta dowodzonych przez niego oddziałów. W czasie II wojny światowej na emigracji, pełnił w latach 1940-1943 funkcje ministra oświaty w rządzie gen. Sikorskiego.

fot. Adam Zakrzewski