Kluczowa wystawa Roku Kopernika | www.torun.pl

Muzeum Okręgowe w Toruniu od 9 września do 12 listopada 2023 r. organizuje wystawę pt. „Misterium Słońca. Kopernik, Syn Renesansu”, która uświetni obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.- Ta wystawa zgromadzi 650 różnego rodzaju eksponatów z różnych miejsc w Polsce i Europie, w tym z prestiżowych instytucji w Wenecji, Lwowie, Uppsali, czy w Watykanie - podkreśla prezydent Torunia Michał Zaleski.

Ekspozycja, będąca efektem współpracy Muzeum Okręgowego w Toruniu z wieloma znaczącymi instytucjami kultury zarówno z Polski, jak i z Europy, stanie się bez wątpienia godnym najwyższej uwagi wydarzeniem wystawienniczym Roku Kopernikańskiego 2023. Tematem wystawy będzie wpływ młodzieńczych podróży Mikołaja Kopernika do Italii na jego późniejsze dokonania. Podróż do Włoch, w której symboliczną granicę stanowił górski masyw Alp, była ważnym elementem krystalizowania się Jego europejskiej tożsamości. Mikołaj Kopernik podejmuje edukację na włoskich uczelniach i praktykuje u włoskich mistrzów.

Wystawa prezentowana będzie na niemal 1000 m2 drugiego piętra Ratusza Staromiejskiego. Znajdą się na niej znaczące dzieła malarstwa, grafiki i rzemiosła artystycznego powstałe na terenie Italii pomiędzy XV a XVI w. – Polska, Europa i świat są w wyjątkowym roku, roku 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, który mówił o sobie Nicolaus Copernicus Thorunensis, a więc nasz torunianin. Dzięki temu mamy prawo do wyjątkowego traktowania tego roku - mówił w trakcie konferencji prasowej zapowiadającej wystawę prezydent Torunia Michał Zaleski.

Prezydent przypomniał o wydarzeniach, które już odbyły się w tym roku z okazji urodzin wybitnego astronoma, jak np. o Inauguracji Światowego Kongresu Kopernikańskiego, licznych wystawach, piknikach, festiwalach, koncertach, wydarzeniach sportowych i konkursach dla młodzieży. Zapowiedział także kolejne. Sprawdż >>>kalendarz wydarzeń kopernikańskich<<<

- Rok Mikołaja Kopernika nie może przejść w niepamięć, on powinien zostać w świadomości wszystkich jako rok, który pokazuje, iż jeżeli ktoś podejmuje się poszukiwania rozwiązań wyjątkowych i szczególnych to zasługuje na pamięć i uznanie. Jesteśmy dumni z tego, iż Kopernik mówił, że jest torunianinem, ale przede wszystkim jesteśmy dumni z tego, że potrafił otworzyć nasze myślenie i kolejnych pokoleń na zupełnie nowe spojrzenie na rzeczywistość, która nas otacza - dodał Michał Zaleski.

Prezydent zapewnił, że zapowiadana wystawa będzie wyjątkowa: - Naprawdę, warto na nią zwrócić uwagę. Warto przekaz o tej wystawie podać dalej. Jej przygotowanie wymagało wyjątkowej, żmudnej pracy, która trwała 2-3 lata. Samych obrazów z okresu Renesansu będziemy tutaj widzieli ponad 20. Zobaczymy także 7 portretów Mikołaja Kopernika. Jestem przekonany, że dzieło będzie takie, jakiego się spodziewamy, a więc bardzo udane.

Włodarz miasta podziękował dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu Aleksandrze Mierzejewskiej i kustoszowi wystawy Michałowi Kłosińskiemu – kierownikowi Domu Mikołaja Kopernika za organizację przedsięwzięcia. Podziękował także wszystkim, którzy wsparli finansowo organizację wystawy: - Szczególnie dziękuję za przygotowanie znakomitego wniosku kierowanego przez Muzeum do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wśród 700 wniosków w konkursie, ten wniosek uzyskał miejsce nr 1. Decyzja ministra Piotra Glińskiego była jednoznaczna – to jest najciekawsza wystawa, jaka jest w Polsce współcześnie i została najwyżej oceniona.

Zastępca prezydenta Adrian Mól powiedział, że to duża radość, iż w Toruniu powstanie taka wystawa. Mówił o działaniach podejmowanych na rzecz finansowego wsparcia organizacji wydarzenia. - Gdyby nie wsparcie finansowe z zewnątrz pewnie wiele inicjatyw w ramach Roku Kopernikańskiego, jak chociażby ta, nie byłoby możliwych.

Adrian Mól podkreślił szczególną rolę ministra Krzysztofa Szczuckiego, dzięki któremu fundacja Orlen przekazała 300 tys. zł na wystawę: - Razem ze środkami przekazanymi przez ministerstwo to ponad 600 tys. zł ważnego wsparcia. Zastępca prezydenta dodał także: - Włosi mają Leonarda da Vinci, Michała Anioła, w Niderlandach bardzo popularny jest Erazm z Rotterdamu, a my mamy Mikołaja Kopernika, który jest wśród tych nazwisk i nawet przewyższa te nazwiska. Także mamy szansę tą wystawą, która przed nami, a także kongresem, który ponownie zawita do Torunia przebić się w świadomość nie tylko Polaków, ale również w świadomość opinii międzynarodowej.

Dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu Aleksandra Mierzejewska podziękowała prezydentowi Michałowi Zaleskiemu za wsparcie. – Od początku, kiedy poszliśmy do Pana Prezydenta z pomysłem tej wystawy, wiedząc od początku, że to będzie karkołomne przedsięwzięcie, spotkaliśmy się z ogromnym wsparciem i zrozumieniem, że taka wystawa w Toruniu jest potrzebna. Pomysł kustosza Michała Kłosińskiego w pierwszym momencie przeraził, ponieważ to jest ogromne logistyczne przedsięwzięcie. Wypożyczamy eksponaty z ponad 40 instytucji z Polski, Ukrainy, Szwecji i Włoch. Watykan niespecjalnie chętnie wypożycza. To że nam się to udało to jest coś nadzwyczajnego. Jest to zasługa Michała Kłosińskiego, który przez całe ostatnie dwa lata prowadził nieustające rozmowy i korespondencje z tymi instytucjami. Nad tą wystawą Pan Michał razem z zespołem pracował ponad 2 lata - powiedziała dyrektor Aleksandra Mierzejewska.

Do podziekowań przyłączył się także kustosz wystawy Michał Kłosiński:– Nie udałoby się zorganizować tej wystawy, gdyby nie sfinansowanie projektu. To jest projekt ambitny. Realizujemy wypożyczenia z najbardziej prestiżowych muzeów w Europie. Metraż ekspozycyjny wystawy naprawdę robi wrażenie. Musieliśmy spełnić cały szereg warunków, udowodnić, że jesteśmy w stanie te warunki spełnić.

Wystawa w Muzeum Okręgowym w Toruniu będzie opowiadać o Koperniku, ukazując renesansowe bogactwo sztuki włoskiej. Na ekspozycji zaprezentowana zostanie postać astronoma przez pryzmat jego włoskich doświadczeń, kontaktów i inspiracji. Jednym z jej głównych celów, oprócz interesującej opowieści o Koperniku, będzie zwrócenie uwagi publiczności na historyczny kontekst międzynarodowej edukacji astronoma w latach 1496-1503.

Od września do listopada w toruńskim Ratuszu Staromiejskim zagości około 650 eksponatów z uznanych muzeów i instytucji z Polski i Europy m. in. z Zamku Królewskiego w Warszawie, z Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Biblioteki Apostolskiej w Watykanie, Biblioteki Uniwersytetu w Uppsali, Galerii Narodowej we Lwowie czy z Galerie dell’Accademia w Wenecji, w tym:

• Muzeum Narodowe w Warszawie przekaże na wystawę kilkanaście dzieł sztuki;
• Muzeum Pałac Króla Jana III w Wilanowie - kilkanaście dzieł sztuki;
• Muzeum Narodowe w Gdańsku - kilkadziesiąt dzieł sztuki, w tym zespół grafik Albrechta Durera;
• Muzeum Archeologiczne w Gdańsku - kilkadziesiąt zabytków, które mają ilustrować podróż Kopernika do Włoch,
• Biblioteka Uniwersytetu w Uppsali - 9 inkunabułów i rękopisów

Na wystawie zostaną zaprezentowane obrazy, rysunki i grafiki takich artystów jak: Cigma de Conegliano, Marco Basaiti, Benedetto Coda, Innocenzo Francucci da Imola, Andrea Mantegna, Giorgio Banola, Carlo Urbino czy Albrecht Dürer. Szczególne miejsce na ekspozycji wypełni mit antycznego Apolla. Na ekspozycji zagości kilka rzeźb Apolla Belwederskiego, począwszy od antycznej kopii słynnej rzeźby Leocharesa, skończywszy na współczesnych trawestacjach mitu tej postaci m. in. w wykonaniu Stanisława Wyspiańskiego.

Na wystawie nie zabraknie również dokumentów, rękopisów, inkunabułów i starodruków ściśle związanych z osobą Mikołaja Kopernika, kilka pisanych jego własną ręką. Wielką atrakcją wystawy będzie chwilowy powrót do Polski bezcennych zabytków, będących dawniej własnością astronoma, a na co dzień przechowywanych w szwedzkiej bibliotece w Uppsali.

Po szwedzkim najeździe na Frombork w 1626 roku woluminy te jako wojenny łupy trafiły do Uppsali i do dziś przynależą do zbiorów tamtejszej Biblioteki Uniwersyteckiej. Uppsalskie copernicana stanowią największą na świecie kolekcję ksiąg będących niegdyś prywatną własnością wielkiego astronoma.

Przykładem jest Calendarium romanum magnum Johannesa Stoefflera - przechowywane od najazdu szwedzkiego w Uppsali dzieło przez prawie ćwierć wieku było używane przez Kopernika. Z książką tą związana jest ciekawa historia. Włos znaleziony w tej księdze miał prawdopodobnie kod DNA zgodny z DNA czaszki odkopanej pod jednym z bocznych ołtarzy katedry we Fromborku.

W końcu ekspozycji będzie towarzyszyć bogata prezentacja ikonografii kopernikańskiej, a wiele obrazów przedstawiających uczonego będzie pokazana w Toruniu po raz pierwszy.

Wystawa opowiadająca o toruńskim uczonym, studencie bolońskiego i padewskiego Uniwersytetu, znaczącej postaci okresu Odrodzenia, będzie również próbą opisania przenikania się i wzajemnej inspiracji kultury „północy” z kulturą „południa”. Pomiędzy „północą” a „południem” zawsze istniała pewnego rodzaju rywalizacja, ale zarazem chęć wzajemnego poznawania się i czerpania doświadczeń.

Już od czasów starożytnych za sprawą szlaku handlowego rozwijała się intensywna wymiana gospodarcza. W czasach późniejszych, w średniowieczu i latach nowożytnych, kontakty te ewoluowały w różnych kierunkach, począwszy od świata artystycznego, a skończywszy na naukowej wymianie akademickiej.

Jednym zdaniem, zapowiada się spotkanie z wielkim uczonym, miłośnikiem Italii na tle arcydzieł sztuki włoskiego odrodzenia.

Ekspozycja  ,,Misterium Słońca. Kopernik, Syn Renesansu" została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 360 tys. zł pochodzących z Funduszu Promocji Kultury i programu „Wspieranie działań muzealnych”. Dodatkowo projekt został wsparty ze środków Fundacji Orlen – 300 tys. zł, środków budżetu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego – w wysokości 150 tys. zł oraz środków Gminy Miasta Toruń - w wysokości 50 tys. zł. Muzeum Okręgowe jako wkład własny wydatkowało kwotę ok. 150 tys. zł. Co daje łączną kwotę ok. 1 100 000 zł.

Organizatorem wystawy jest Muzeum Okręgowe w Toruniu. Partnerami wystawy są: Województwo Kujawsko-Pomorskie i Miasto Toruń. Funkcję kuratora wystawy pełni Michał Kłosiński z zespołem.

Patronat Honorowy nad  wystawą objęły następujące instytucje oraz osoby je reprezentujące: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotr Całbecki, Prezydent Miasta Torunia Michał Zaleski oraz Ambasador Włoch w Polsce Jego Ekscelencja Luca Franchetti Pardo. Mecenasem wystawy jest Fundacja Orlen, a sponsorem PZU SA., które wzięło na siebie ubezpieczenie zabytków niektórych instytucji kultury i nauki z terenu Polski. Słodki poczęstunek dla uczestników wystawy sfinansuje Fabryka Cukiernicza Kopernik.

Wernisaż wystawy odbędzie się 8 września 2023 r. o godz. 17.00 w Ratuszu Staromiejskim.

Fot. Wojtek Szabelski