38. rocznica stanu wojennego

W nocy z 12 na 13 grudnia 2019 roku pod tablicą Solidarności w przy kościele św. Ducha Toruniu złożono kwiaty i zapalono znicze, w ten sposób upamiętniono ofiary wprowadzonego przed 38 laty stanu wojennego.

Uroczystość tradycyjnie rozpoczęła się o godzinie 23:50, natomiast o północy odśpiewano Mazurka Dąbrowskiego. Pod tablicą upamiętniającą wydarzenia z 1 i 3 maja 1982 roku, która wisi na murach kościoła św. Ducha na Rynku Staromiejskim, kwiaty i znicze złożył między innymi Prezydent Torunia Michał Zaleski.

Wprowadzenie 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego uznawane jest za jedno z najdramatyczniejszych wydarzeń w powojennych dziejach Polski. Punktem zapalnym była fala strajków i powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Przeciwko protestującym władze komunistyczne wymierzyły 70 tysięcy żołnierzy, 30 tysięcy milicjantów, 1750 czołgów, 1900 wozów bojowych i 9 tysięcy samochodów. W okresie stanu wojennego internowano około 10 tysięcy osób, natomiast liczbę ofiar śmiertelnych szacuje się na 56 osób. Stan wojenny zniesiono 22 lipca 1983 roku.

W Toruniu do najbardziej dramatycznych wydarzeń w okresie stanu wojennego doszło w dniach 1 i 3 maja 1982 roku. Zbliżało się Święto Pracy, co wykorzystały struktury NSZZ „Solidarność”, zapraszając mieszkańców na manifestacyjny spacer po Bulwarze Filadelfijskim. Pochód nad brzegiem Wisły, mimo prowokacyjnego przebiegu, nie wywołał konfliktu. Dopiero gdy około dwóch tysięcy uczestników udało się pod pomnik Mikołaja Kopernika, ozdabiając go znaczkami „Solidarności”, szturmem wkroczyły oddziały ZOMO, w szczególnie brutalny sposób traktując zgromadzonych, w tym młodzież, studentów i nawet zwykłych przechodniów.

Mimo napiętej sytuacji torunianie masowo uczestniczyli w mszach świętych na 3 Maja. Najwięcej osób, w tym wielu działaczy NSZZ „Solidarność” przybyło do kościoła św. Ducha oraz Najświętszej Maryi Panny. W czasie nabożeństwa na Rynku Staromiejskim zebrały się oddziały milicji, obstawiając szybko całą okolicę. Wkrótce doszło do zamieszek. Tym razem oprócz gumowych pałek, milicjanci użyli gazów łzawiących oraz wodnych armatek. Przerażający szturm zakończył się około godziny 22:00.

tekst: Mateusz Bąk

fot. Adam Zakrzewski