90 lat Towarzystwa Bibliofilów | www.torun.pl

Serduszko w kolorze ukraińskiej flagi - niebieski i żółty, poziomy pas.

Flaga Unii Europejskiej. Żółte gwiazdki ułożone w okrąg na niebieskim tle. Pod flagą napis Unia Europejska.

90 lat Towarzystwa Bibliofilów

Kultura, Miasto
Data publikacji: 19 września 2016
Autor: Małgorzata Litwin

17 września 2016 r. jubileusz 90-lecia świętowało Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu.

To zasłużone dla toruńskiej kultury stowarzyszenie zajmuje się popularyzacją zamiłowania do książek i najlepszych tradycji typograficzno-edytorskich, gromadzi informacje o historii toruńskiego księgarstwa i edytorstwa oraz cennych księgozbiorach, promuje sztukę exlibrisu, utrzymuje też kontakty z polskimi i zagranicznymi towarzystwami bibliofilów. 

Z okazji jubileuszu członkowie Towarzystwa spotkali się na uroczystym spotkaniu w Bibliotece Uniwersyteckiej. Miasto reprezentowali skarbnik Mariusz Szczubiał i Zbigniew Derkowski, dyrektor Wydziału Kultury, z których rąk prezes Anna Bogłowska otrzymała list gratulacyjny, statuetkę Szklanego Anioła oraz oczywiście książkę - kopię faksymilową Atlas Coelestis In qou Mundus Spectabilis Johanna Gabriela Doppelmayra (1677-1750 r.), wydanego w roku 1742 w oficynie Johanna Homanna w Norymberdze. Oryginał atlasu pochodzi ze zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Jubileuszowi bibliofilów towarzyszy okolicznościowa wystawa pt. "Sylwetki prezesów Towarzystwa Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu", czynna do 30 września w Bibliotece Uniwersyteckiej.

Z historii towarzystwa:

Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu powstało w 1926 r. z inicjatywy Zygmunta Mocarskiego, który do Torunia przybył z Warszawy objąć posadę dyrektora Książnicy Miejskiej. 15 stycznia 1926 r. w Książnicy Miejskiej przy ul. Wysokiej 16 odbyło się pierwsze, przedkonstytucyjne zebranie, w którym wzięli udział: Zygmunt Mocarski, sędzia Tadeusz Pietrykowski, redaktor Marian Sydow i profesor Stanisław Tync. Marian Sydow zaproponował, by na sygnecie wydawniczym widniał profil głowy Joachima Lelewela, którego projekt i wykonanie zlecono Eugeniuszowi Przybyłowi, artyście i bibliofilowi, twórcy Konfraterni Artystów w Toruniu. Na patrona Towarzystwa wybrano Joachima Lelewela (1786-1861), jednego z największych historyków polskich. W dziedzinie bibliotekoznawstwa ustalił zakres, metodologię i systematykę badań.

Pierwsze oficjalne zebranie Towarzystwa odbyło się 17 lutego 1926 r. Prezesem Towarzystwa wybrano wówczas Zygmunta Mocarskiego. Zgodnie ze statutem, za główne założenia Towarzystwa przyjęto: krzewienie zamiłowania do książek, współdziałanie w podniesieniu ich poziomu typograficznego, pielęgnowanie najlepszych tradycji oficyn polskich, jak również nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z polskimi i zagranicznymi towarzystwami bibliofilów.

O przynależności nie decydowało ani wykształcenie, ani wykonywany zawód, czego dowodem jest to, że wśród bibliofilów toruńskich znajdowali się zarówno bibliotekarze, historycy, księgarze, drukarze, jak również nauczyciele, urzędnicy, prawnicy, lekarze oraz wojskowi.

Podstawową formą działalności Towarzystwa Bibliofilów były zebrania odbywające się w różnych miejscach, nawet w prywatnych mieszkaniach. Najczęściej jednak w różnego rodzaju instytucjach lub placówkach naukowych, takich jak: Książnica Miejska, Biblioteka Uniwersytecka, Biblioteka Lekarska, Towarzystwo Naukowe, Konfraternia Artystów, Biblioteka Szkoły Podchorążych Artylerii, Biblioteka Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, Drukarnia Toruńska, Muzeum lub Archiwum.

Po zakończeniu II wojny światowej, wraz z odbudową polskiej gospodarki, również kultura polska zaczęła odradzać się na nowo, a w tym działalność Towarzystwa Bibliofilów w Toruniu. Pierwsze spotkanie po wojnie odbyło się w domu Heleny Piskorskiej w dniu 3 kwietnia 1945 r. W poczet nowych członków przyjęto dra Stefana Burhardta, kustosza Stanisława Lisowskiego, profesora Zygfryda Gardzielewskiego, mgra Andrzeja Bukowskiego, księży dra Franciszka Janka i Zygfryda Kowalskiego. Po wojnie w Towarzystwie znaleźli się profesorowie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Bronisław Jamonnt, Jerzy Hoppen, Leonid Żytkowicz, kustosz Hanna Makowiecka, radca Ignacy Stadniczenko, prawnicy Maciej Bajraszewski i Marian Niklewski.

Lata 1953-1956 to czas niezwykle ożywionej działalności Towarzystwa. Liczba członków Towarzystwa w tym czasie przekroczyła limit 20 osób, więc zmieniono artykuł trzeci statutu ograniczający dotychczasową liczbę członków. Funkcję prezesa w okresie powojennym najdłużej pełnił Stefan Burhardt, od 27 czerwca 1950 do 1970 r. Zdołał on przeprowadzić towarzystwo przez trudne dla nauki i kultury czasy stalinowskie. Toruńskie Towarzystwo Bibliofilów było jedynym, które nie zawiesiło swej działalności. Po zakończeniu II wojny światowej uznano, że bibliofilstwo jest sprzeczne z ideą „książki dla mas”. Dlatego też zamiast słowa „bibliofil” stosowano „przyjaciel” lub „miłośnik książek”.

9 czerwca 1988 r. w Sali Kolumnowej Towarzystwa Naukowego, uroczyście nadano honorowe członkostwo niemieckiemu badaczowi literatury polskiej, Karlowi Dedeciusowi, laureatowi Nagrody Lindego. Z tej okazji zorganizowano również wystawę niemieckich i polskich wydawnictw, które powstały z jego inicjatywy, inspiracji i pracy.
W 1999 roku Towarzystwo liczyło 41 członków. 17 października 2001 r. zmarł honorowy członek Towarzystwa, artysta grafik, typograf i drukarz – Zygfryd Gardzielewski, który przez ponad 50 lat dbał o szlachetny kształt druków bibliofilskich. Artysta został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Prezesi Towarzystwa Bibliofilów w Toruniu:

  • Zygmunt Mocarski (1926-1941)
  • Ignacy Jakub Dziedzic (1945-1947)
  • Stanisław Lisowski (1947-1950)
  • Stefan Burhardt (1950-1970)
  • Henryk Baranowski (1970-1972)
  • Tadeusz Zakrzewski (1972-1990)
  • Stanisław Frankowski (1990-1994)
  • Janina Huppenthal (1994–2013)
  • Anna Bogłowska (2013-)

Więcej o historii towarzystwa

Najczęściej czytane aktualności

  • Otwieramy lewoskręt na Poznańskiej
    Drogi, Miasto
    W najbliższy piątek (29.03) o godzinie 15.00 zostanie otwarty dla ruchu lewoskręt z ulicy Poznańskiej w ulicę Prüfferów. Nowa infrastruktura zwiększy bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu drogowego (m.in. poprzez wykonanie azylu na przejściu dla pieszych), a także poprawi płynność ruchu w tym miejscu.
  • Na zdjęciu: żółty tramwaj i biały autobus miejski
    Miasto, MZK
    W okresie Świąt Wielkanocnych w Toruniu będzie inaczej funkcjonowała komunikacja miejska.
  • Na zdjęciu: biały autobus miejski
    Miasto, MZK
    W związku z udostępnieniem dla ruchu kołowego ulicy Poznańskiej na odcinku od ul. Hallera do ul. Drzymały od piątku 29 marca 2024 r. wprowadzone zostaną zmiany w rozkładach jazdy niektórych linii komunikacji miejskiej.
  • Na zdjęciu: ceglany budynek Urzędu Miasta Torunia, w tle błękitne niebo
    Miasto
    W okresie wokół Świąt Wielkanocnych następują zmiany w organizacji i czasie pracy w Urzędzie Miasta Torunia.
  • Święcenie pokarmów na Rynku Staromiejskim
    Miasto
    W Wielką Sobotę, 30 marca 2024 r. na Rynku Staromiejskim w Toruniu odbędzie się uroczyste święcenie pokarmów z udziałem biskupa toruńskiego Wiesława Śmigla oraz prezydenta miasta Michała Zaleskiego.
  • Miasto, Sport
    W wieku 97 lat zmarł Honorowy Prezes Automobilklubu Toruńskiego Tadeusz Władyko.
  • W wieku 97 lat zmarł Honorowy Prezes Automobilklubu Toruńskiego Tadeusz Władyko.
  • 7 kwietnia 2024 r. odbędą się wybory samorządowe. Zanim pójdziesz głosować, warto upewnić się, gdzie znajduje się twój lokal wyborczy.
  • Podczas najbliższej sesji 4 kwietnia 2024 r. radni zajmą się propozycją zmian wysokości niektórych składników wynagrodzeń w jednostkach oświatowych.
  • Jeszcze do 2 kwietnia 2024 r. zainteresowane podmioty mogą składać oferty na wykonanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych na obszarze rewitalizacji (Bydgoskiego Przedmieścia, Podgórza i Starego Miasta). Jest to już II tura konkursu. Przedmiotem konkursu jest powierzenie realizacji zadania gminy w terminie od 1 czerwca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r., w...
  • To już ostatnie dni. Do 31 marca 2024 r. trwa nabór wniosków w ramach Programu „Moje Podwórko”. Wsparcie finansowe można otrzymać m.in. na nowe place zabaw, ławki, zieleń, dostosowanie przestrzeni do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, w tym dla osób z niepełnosprawnościami oraz remont nawierzchni.
  • Toruńscy sportowcy i trenerzy odebrali nagrody od miasta Torunia za swoje osiągnięcia w roku 2023 na arenach krajowych i międzynarodowych.
  • Towarzystwo Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom w Toruniu ogłasza nabór dla szkół podstawowych, ponadpodstawowych oraz przedszkoli z Torunia na: Zajęcia informacyjno-edukacyjne dla rodziców, rodzin osób zagrożonych e-uzależnieniami.
  • Daj Szansę Fundacja Na Rzecz Rozwoju Dzieci Niepełnosprawnych rozpoczęła kolejny rok działalności projektu „Centrum Diagnozy i Terapii FASD”, realizowanego dzięki wsparciu Gminy Miasta Toruń. Ofertę kierujemy do rodzin opiekujących się dziećmi z FASD lub z podejrzeniem występowania FASD. Działania Fundacji pozwalają objęć kompleksową opieką dzieci...